Demir Eksikliği ve Beslenme
Demir
Demir elementi canlı vücudunda büyük önem taşımaktadır. Bu element DNA’ nın sentezlenmesinde ve kırmızı kan hücrelerinde bulunan hemoglobinin yapısında yer alarak oksijeni taşımaktadır. Hemoglobin oksijeni vücut hücrelerine taşır ve burada enerji sentezi için kullanılır. Ayrıca enerji sentezinden sonra ortaya çıkan karbondioksiti hücreden alıp dışarı bırakılmasını sağlamaktadır
Demir Eksikliği Anemisinde Klinik Belirtiler
Demir eksikliği anemisinde semptomlar anemi oluşan bireyin ilişkindir. Bulguların gözlenmesi azalan hemoglobin miktarına bağlıdır. Demir eksikliği anemisinde azalan hemoglobinde oksijen taşıma sığasının düşmesiyle fiziksel egzersiz ile solunumun düşmesi görülmektedir. Anemili hastalar öncelikle uyuşukluk ve yorgunluktan yakınmaktadırlar. Yorgunluk, adapte bozukluğu, çarpıntı, nefes darlığı, yaygın vücut ağrıları, başağrısı, tinnitus (normalde olmayan seslerin var olmuş olarak anlaşılması), tat alma duyusunun bozulması gözlenmektedir
Günlük demir gereksinimi
Erkekler için 10 mg
Kadınlar için 18 mg
Gebelik döneminde 27 mg
Emzirme dönemi 18 mg
Ergenlik dönemi 15 mg
Çocuk için 10 mg
Besinlerde ki Demirin Emilim Oranları
Yumurta %15-20
Karaciğer gibi sakatatlardaki demirin %30’u,
Dana ve koyun etindeki demirin %25’i,
Tavuk ve balıktaki demirin % 20’si,
Yeşil Yapraklı Sebzeler % 7-9
Tahıllar % 4
Kuru baklagiller % 20
Demir Emilimini Azaltan Etmenler
Fitatlar: Kepekli un, kepekli ekmek, kuru baklagiller (demirle birleşip suda erimez bileşikler oluşturur)
Tanenler: Çay, kahve, kakao (emilimi % 40-60 azaltır)
Malabsorbsiyonlar (Emilim bozukluğu)
Antasitler (demiri bağlar)
Diyetle posanın yüksek alınması
Okzalatlar
Proteinden fakir diyetler
Demir Eksiliğinde Öneriler
Beslenme programının düzenlenmesi; biyoyararlılığı fazla olan demir içeriği yüksek besinlerin programa eklenmesi ve demirin emilimini artıran C vitamininin her öğüne eklenmesi, demir emilimini azaltan faktörlerin (fitat, tanen, posa, okzalat) programdan çıkarılmalıdır.
Doktor tavsiyesine göre ilaç takviye kullanılabilir bu dönemde beslenmeyle destek yapılmalıdır. Ayrıca kalsiyum demir emilimini engellediği için süt ve sütlü ürünler demir takviyesi olan ilaçla birlikte alınmamalıdır. Aynı zamanda kullanılan ilaçlar kabızlık olabilir Bunu önlemek için, taze sebze ve meyve, lif ve su tüketimini diyette arttırılmalıdır.
Çay tüketiminin en aza indirilmesi ve demir emilimini artıran C vitamini kaynağı olan limonlu çay tüketilmesi, yemeklerle birlikte tüketilmemesi en az yarım-bir saat sonra tüketilmesi sağlanmalıdır.
Hayatın tüm dönemlerinde yeterli ve dengeli beslenme konusunda eğitim verilerek kötü beslenme davranışlarının düzeltilmesi ve doğru beslenme davranışlarına alıştırılması halk sağlığı yönünden önem teşkil etmektedir.
